პარტიული ევროსკეპტიციზმი ევროკავშირში
ბოლო წლებში შესამჩნევია ევროპის პოლიტიკურ პარტიებში ევროსკეპტიკური ნარატივის მზარდი ტენდენცია. მიუხედავად იმისა, რომ ევროპული პარტიების უმრავლესობა დასავლეთსა და მის პოლიტიკას მტკიცედ უბამს მხარს, მათი უმცირესობა ისეთი კრიტიკული პოზიციის მქონეა, რომელიც რუსეთისთვის სტრატეგიულად მნიშვნელოვანია.
Populist movements in Europe : bewteen rejection of the ruling class and lack of understanding of the European institutions. (2021, November 3)
განვიხილოთ ოთხი ევროპული პოლიტიკური პარტია - Alternative für Deutschland (AfD) გერმანიაში, SMER-SD სლოვაკეთში, Fidesz უნგრეთში და National Rally (RN) საფრანგეთში. საინტერესოა მათი დამოკიდებულება როგორც დასავლეთთან, ისე რუსეთ-უკრაინის ომთან მიმართებით და მათი პარტიული ინტერესები; ასევე ზემოხსენებული პარტიების კავშირები საქართველოში არსებულ ღიად პრო-რუსულ პარტიებთან, კერძოდ, „საქართველოს პატრიოტთა ალიანსი“ და „კონსერვატიული მოძრაობა“.
განმაპირობებელი ფაქტორები
ანალიტიკური ცენტრის „საგარეო პოლიტიკის საბჭოს“ დამფუძნებლისა და რუსული პროპაგანდის მკვლევრის, გრიგოლ ჯულუხიძის თანახმად, ამის გამომწვევი რამდენიმე ძირითადი ფაქტორია: 1. იმიგრაცია. ძალიან ბევრი არალეგალი ჩადის და ცხოვრობს ევროპის კონტინენტზე, რაც ადგილობრივ მოსახლეობაში უკმაყოფილებას იწვევს.
2. გარკვეულწილად ამერიკის შეერთებული შტატების შელახული ავტორიტეტი (ავღანეთისა და ერაყის ომის გათვალისწინებით) 3. "ამასთან ერთად, გვერდს ვერ ავუვლით იმ ფაქტორს, რომ ძალიან დიდი ფინანსური ინტერესია რუსეთის ფედერაციის მხრიდან. რუსეთი ცდილობს იპოვოს მოკავშირეები არა იდეოლოგიური ნიშნით და სხვა მახასიათებლით, არამედ ამ უკმაყოფილობის მაღალი ხარისხით".
ამასთან, პოლიტოლოგი ანტონ შეხოვცოვი საუბრობს დამატებით კიდევ ერთ ფაქტორზე, რომელიც პარტიების პოპულისტური ბუნებითაა ახსნილი, " სწორედ ასეთი ბუნება უბიძგებს მათ გააკრიტიკონ მათი ერთადერთი ავტორიტეტი - ბრიუსელი".
პოლიტიკური პარტიების ანალიზი
Blasshofer, T. (2021, September 26). Far-right AfD
Alternative für Deutschland (AfD) 2013 წელს შექმნილი გერმანული ულტრამემარჯვენე პარტიაა, რომელმაც სწრაფად მოიპოვა პოპულარობა გერმანიის ელექტორატის იმ სეგმენტში, რომელიც იმედგაცრუებულია ხელისუფლების პოლიტიკით. თინო ჭრუპალას ხელმძღვანელობით, AfD-ის იდეოლოგია მტკიცედ არის დაფუძნებული ნაციონალიზმზე, პოპულიზმსა და ევროსკეპტიციზმზე. პარტიის პოზიცია რუსეთ-უკრაინის ომთან დაკავშირებით მკვეთრად ეწინააღმდეგება გერმანიის მთავარ პოლიტიკას. AfD უაღრესად აკრიტიკებს დასავლეთის რეაქციას კონფლიქტზე, მხარს უჭერს რუსეთის ფედერაციის წინააღმდეგ სანქციების მოხსნას, აფრთხილებს სამხედრო ესკალაციასა და ნატოსა და შეერთებული შტატების მიმართ სკეპტიკურადაა განწყობილი. ამ შეხედულებებმა AfD-ის მიერ რუსული პროპაგანდის გავრცელებისა და გერმანიის ერთიანობის შელახვის შესახებ კითხვის ნიშნები გააჩინა.
2013 წლის ფედერალურ არჩევნებში AfD-მ მოიპოვა ხმების 4,7%, რითაც ის გახდა პირველი ულტრამემარჯვენე პარტია, რომელმაც მოიპოვა ადგილები ბუნდესტაგში 1933 წლის ნაცისტური პარტიის შემდეგ. 2017 წლის ფედერალური არჩევნები: 12,6% AfD-ის ხმების წილი ოდნავ შემცირდა, 2021 წლის ფედერალურ არჩევნებზე, 10.3%-მდე. თუმცა, პარტია დარჩა სიდიდით მესამე პარტიად ბუნდესტაგში.
AfD-ის შედეგი 2022 წლის არჩევნებში საქსონია-ანჰალტის არჩევნები: 20,8% 2022 წლის ტურინგიის არჩევნები: 23,4% საქსონია-ანჰალტსა და ტურინგიაში განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო, რადგან მან აჩვენა, რომ პარტიის მხარდაჭერა გერმანიის ტრადიციულად კონსერვატიულ რაიონებში კვლავ მაღალია
French election has far-right leader ‘closer than she’s ever been’ to the presidency. (2022, April 11).
საფრანგეთში მემარჯვენე პოპულისტურ პარტიად ეროვნული მიტინგი (RN) გვევლინება. მისი ლიდერი მარინ ლე პენია. დიდი კრიტიკის მიუხედავად, RN-მა ფრანგ ამომრჩევლებში დიდი პოპულარობით სარგებლობს. მაშინ როცა მარინ ლე პენმა გარკვეულწილად შეარბილა თავისი პოზიცია უკრაინაში რუსეთის შეჭრის შემდეგ, მისი რუსეთის სანქციების მიმართ თანაგრძნობა და მოლაპარაკებებისკენ მოწოდება მის ნიუანსურ მიდგომას უზვასმ ხაზს. RN-ის პრორუსულმა პოზიციამ გამოიწვია შიდა დებატები, ზოგიერთმა წევრმა გამოთქვა განსხვავებული აზრი. წარსულში ლე პენის პუტინისადმი კარგი დამოკიდებულებ და მისი პარტიის მოწოდებები საფრანგეთის ნატოდან გასვლის შესახებ შეშფოთების გამომწვევია.
პარტიის რეიტინგი ბოლო წლებში მსგავსია: 2007 წლის საკანონმდებლო არჩევნები: 10,4%. 2012 - 17,9%, 2017 - 13,6%, 2022 - 8.1%
საპრეზიდენტო არჩევნების შემთხვევაში, აქ საკმაოდ მზარდია ლე პენის რეიტინგი: 2012 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები: 17,9% (მეორე ადგილი), 2017 - 33,9% (მეორე ადგილი) და 2022 - 41,9% (მეორე ადგილი).
შედეგების გათვალისწინებით, მარინ ლე პენი დღესაც ძალზედ პოპულარული ფიგურაა საფრანგეთში, თუმცა მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ RN-ს არასოდეს მოუგია საპრეზიდენტო არჩევნები.
სლოვაკეთში მემარცხენე ცენტრის პოპულისტური პარტიაა SMER-SD, რომელსაც ყოფილი პრემიერ-მინისტრი რობერტ ფიცო ხელმძღვანელობს, პოლიტიკური გარემოზე მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს. პარტია ნატოსა და ევროკავშირის მიმართ კრიტიკულ პოზიციას ინარჩუნებს. ფიცოს პრორუსული მიდრეკილებები, რაც აშკარად ვლინდება ვლადიმერ პუტინის მიმართ აღფრთოვანებით და უკრაინის სამხედრო დახმარების წინააღმდეგ, კიდევ უფრო განასხვავებს პარტიის ძირითადი ევროპული პოლიტიკისგან. SMER-SD-ის მოწოდებებმა რუსეთ-უკრაინის კონფლიქტის მოლაპარაკებების გზით მოგვარების შესახებ და მისმა სკეპტიციზმმა რუსეთის წინააღმდეგ დასავლეთის სანქციების მიმართ, გააჩინა შეშფოთება სლოვაკეთის ევროკავშირის საგარეო პოლიტიკის მიზნებთან შესაბამისობაში.
Gosling, T. (2023, October 2). Fico spooks Europe as the Slovak strongman cements remarkable return
მისი რეიტინგი: 2012 წლის საპარლამენტო არჩევნები: 55.9% (პირველი ადგილი), 2016 - 30.9% (პირველი ადგილი), 2020 - 21.8% (მეორე ადგილი) და 2023 - 22,95 %(პირველი ადგილი).
Bayer, L. (2022, March 31). Despite Putin ties, Hungarian PM Orbán leads election field
ამ პარტიებს შორის ყველაზე დიდი გავლენით უნგრეთის მმართველი პარტია FIDESZ სარგებლობს. პარტიის ლიდერ ვიქტორ ორბანს პრორუსულ პოზიციაში ადანაშაულებენ, განსაკუთრებით პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინთან მჭიდრო კავშირების გამო. ორბანის წინააღმდეგობა ევროკავშირის სანქციებთან, რუსული ენერგეტიკული პროექტების მხარდაჭერა და ანტიდასავლური რიტორიკა ამ წარმოდგენებს აძლიერებს. Fidesz-ის კონტროლი მედიაზე მისი პრორუსული პოზიციის გამოაშკარავებას ართულებს, მიუხედავად უნგრეთის შიგნით ერთსულოვანი მხარდაჭერის ნაკლებობისა. ორბანის მეგობრობამ პუტინთან და მისი პარტიის მჭიდრო თანამშრომლობამ რუსულ ბიზნესებთან კითხვები გააჩინა უნგრეთის მთავრობის რუსეთის საქმეებზე გავლენის ხარისხზე .
FIDESZ-ის რეიტინგი ყოველთვის მაღალი იყო: 2010 წლის საპარლამენტო არჩევნები: 52,73% (პირველი ადგილი), 2014 - 44,87% (პირველი ადგილი) , 2018 - 49,27% (პირველი ადგილი), 2022 - 53,47% (პირველი ადგილი).
ფიდეშის ამგვარ პოზიციას ექსპერტი გრიგოლ ჯულუხიძე შემდეგნაირად ხსნის: „ უნგრეთი „ტროას ცხენადაც“ კი არის მოხსენიებული თანამედროვე ევროპაში. ამ ყველაფრის უკან, უპირველეს ყოვლისა, დანიელ ჰეგედუში, ცნობილი უნრელი მკვლევარი, ასახელებს მიზეზს კორუფციას.“
გეოპოლიტიკური შედეგები
კავშირები ქართულ პრორუსულ პარტიებთან
საქართველოში არსებული ღიად პრორუსული ძალები ცდილობენ ადგილობრივ მოსახლეობაზე პრორუსული სენტიმენტების მოხვევას. ამის მაგალითია, ჯერ კიდევ 2016 წელს “საქართველოს პატრიოტთა ალიანსის” მიერ საპარლამენტო არჩევნებში 5%-იანი ბარიერის გადალახვა და პარლამენტში შესვლა. “პატრიოტთა ალიანსი” და “კონსერვატიული მოძრაობა” არიან ის პარტიები, რომელთა მიზანი რუსული “რბილი ძალის” გავრცელებაა. ამიტომაც, საინტერესოა, აქვთ თუ არა ამ პარტიებსა და ზემოხსენებულ ევროპულ ანტიდასავლურ პარტიებს რაიმე კავშირი.
კვლევის შედეგად, ამ პარტიებს ერთმანეთთან პირდაპირი კავშირი არ აქვთ. თუმცაღა, შესამჩნევია მათი მსგავსება დასავლური ინსტიტუტებისა და ღირებულებების მიმართ უნდობლობის სახით. ორივე მხარე ხელს უწყობს ნაციონალისტურ და ევროსკეპტიკურ დღის წესრიგს, მხარს უჭერენ რუსეთთან მჭიდრო კავშირებს. ექსპერტ გრიგოლ ჯულუხიძის თქმით, ამ პარტიებს საერთო აქვთ ის, რომ აბსოლუტურად ყველა მათგანი ირიბი ფორმით დაფინანებას იღებს რუსული წყაროებიდან და, შესაბამისად, ეროვნულ პოლიტიკას, როგორც თავად უწოდებენ, სტრატეგიული გათვლებით ხსნიან და უარყოფენ ყოველგვარ კავშირს რუსეთთან. ამასთან, მკვლევარი ანტონ შეხოვცოვი ინტერვიუს მსვლელობისას აფიქსირებს მოსაზრებას: "ასეთი უფრო რადიკალური ძალების ყოლა ყოველთვის სასარგებლოა, რათა შენ, მმართველი ძალა, ზომიერად გამოიყურები, “ეს არის ხრიკი, რომელსაც საკმაოდ ხშირად იყენებენ პოლიტიკოსები”.
თეორიული მიმოხილვა
პოლ თაგარტისა და ალექს შჩერბიაკის ევროსკეპტიციზმის თეორიის ანალიზზე დაყრდნობით, აღნიშნული პოლიტიკური პარტიები ხისტ ან რბილ ევროსკეპტიციზმს ავლენენ.
.jpg)
FIDESZ (უნგრეთი): რბილი ევროსკეპტიკოსი
FIDESZ-მა, ვიქტორ ორბანის ხელმძღვანელობით, უფრო ნიუანსირებული პოზიცია გამოავლინა ევროკავშირის მიმართ. ხშირად აკრიტიკებდა კონკრეტულ პოლიტიკასა თუ საერთო წევრობის შენარჩუნების პრაქტიკას. მიუხედავად იმისა, რომ ისინი ევროკავშირში ინტეგრაციის გარკვეულ ასპექტებს არ ემხრობიან, ისინი ბლოკიდან გასვლას მხარს არ უჭერენ.
Smer-sd (სლოვაკეთი): რბილი ევროსკეპტიკოსი
Smer-sd, რობერტ ფიკოს ხელმძღვანელობით, ზოგადად მხარდამჭერ პოზიციას ინარჩუნებს ევროკავშირის მიმართ და აღიარებს მის სარგებელს სლოვაკეთის ეკონომიკისა და განვითარებისთვის. თუმცა, ისინი ხანდახან გამოხატავდნენ კრიტიკას ევროკავშირის გარკვეული პოლიტიკის, განსაკუთრებით იმიგრაციისა და ფისკალური დისციპლინის მიმართ.
RN (საფრანგეთი): ხისტი ევროსკეპტიკოსი
ნაციონალური მარში, მარინ ლე პენის ხელმძღვანელობით, მტკიცედ ევროსკეპტიკური პარტიაა, რომელიც მხარს უჭერს საფრანგეთის ევროკავშირიდან და ევროზონიდან გასვლას. ისინი ევროკავშირს განიხილავენ, როგორც არადემოკრატიულ და ბიუროკრატიულ ერთეულს, რომელიც ძირს უთხრის საფრანგეთის სუვერენიტეტს.
AFD (გერმანია): ხისტი ევროსკეპტიკოსი
ალტერნატივა გერმანიისთვის, რომელსაც ელის ვაიდელი ხელმძღვანელობს, კიდევ ერთი ძლიერი ევროსკეპტიკოსი პარტიაა, რომელიც გერმანიის ევროკავშირიდან და ევროდან გასვლისკენ მოუწოდებს. ისინი აკრიტიკებენ ევროკავშირის გაფართოებას, საიმიგრაციო პოლიტიკას და ეროვნული ავტონომიის დაკარგვას.
შედეგები
